Diakonijny Model

 

Parafialnej Rady Duszpasterskiej

 

jako fundament wspólnoty parafialnej

 

Poznań 2014

Wstęp

Przemiany społeczno-kulturowe jakie zaszły i nadal zachodzą na terenie Polski od początku lat 90-tych XX w. są przyspieszane poprzez swobodny dostęp do nowoczesnych technologii niejednokrotnie umożliwiających zapoznawanie się z treściami mającymi destruktywny wpływ na całe rodziny, zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci. Dorośli bombardowani „wartościami” w codzienności życia, często nie potrafią się uporać z problemami małżeńskimi lub rodzinnymi. Obecnie nawet dzieci w sposób niezamierzony, mogą mieć dostęp do obrazów lub informacji, niedostosowanymi do ich wieku które dawniej były dostępne tylko osobom dorosłym i to w ograniczonym zakresie. W Kościele Katolickim nazywamy zaistniały trend do promowania w przestrzeni społeczno-kulturowej negatywnego stosunku do życia oraz deprecjonowania wartości rodzinnych – budowaniem „cywilizacji śmierci”.

Alternatywą dla wspomnianej cywilizacji śmierci, o której mówił i pisał św. Jan Paweł II, jest wzmacnianie rodziny oraz budowanie wśród parafian relacji międzyludzkich zakorzenionych w Chrystusie, wyrazem których ma być tworzenie „cywilizacji miłości” poprzez „kultywowanie wartości rodzinnych i przekonanie o świętości życia ludzkiego” (Homilia w Kaliszu, 4 VI 1997). Budowa cywilizacji życia jest możliwa tylko przy pełnym zaangażowaniu całego Ludu Bożego, w tym ludzi świeckich zorganizowanych w różnych formach życia parafialnego i wspólnotowego.

Wspomniane przemiany w systemie wartości przekazywanych młodszym pokoleniom pokazały, że ksiądz proboszcz nie jest wstanie im sprostać samodzielnie – w wielu przypadkach nie jest on przygotowany do odpowiedzi na problemy duszpasterskie XXI wieku. Życie Kościoła XXI wieku pokazuje, że nawracanie i ewangelizowanie ludzi nie jest zadaniem jedynie księży. Dziś to świeccy są ludźmi pierwszego kontaktu – budowniczymi cywilizacji miłości, ponieważ ich rozmówcy zobaczywszy, że bycie chrześcijaninem ma sens, mogą poczuć potrzebę nawiązania relacji z Jezusem i udania się do kapłana, przykładowo do sakramentu pojednania. Zaistniała potrzeba pełnego zaangażowania wiernych w życie Kościoła, a tym samym w życie parafii, sprawia, iż świecki staje się partnerem i niezbędnym wsparciem dla księdza proboszcza w przestrzeni duszpasterskiej, ponieważ ksiądz proboszcz nie wszędzie dotrze osobiście i nie zrobi wszystkiego sam.

Taki model funkcjonowania parafii, w którym w życie parafii są zaangażowani i kapłani i wierni znajdujemy już w klasycznym modelu relacji wewnątrzkościelnej u św. Cypriana (III w.). Model ten zachowuje swoją aktualność również dzisiaj. Święty Cyprian pisze, że nic w Kościele nie może się odbyć bez biskupa, ale i bez rady prezbiterów oraz dodaje: także nic bez zgody gminy. Ta współodpowiedzialność za Kościół odsłania przed nami ważne fakty, mianowicie, każda z tych trzech rzeczywistości w Kościele ma swój cel i ważną rolę, a wszystkie one muszą współpracować jako Jedność. Zachodzi więc konieczność istnienia relacji pomiędzy „stanami Kościoła”, ale także konieczność ich rozróżnienia. Proponowany diakonijny model PRD w praktyczny sposób pokazuje jak w zdrowy sposób budować tę relację miedzy księdzem proboszczem a parafianami tak, aby coraz skuteczniej budować życie parafialne w różnych jego przestrzeniach.

Diakonijny Model Parafialnej Rady Duszpasterskiej jako fundament organizacyjny wspólnoty parafialnej

 

Diakonijny Model Parafialnej Rady Duszpasterskich (PRD) jest propozycją współtworzenia/budowania parafii przy wzajemnej współpracy kapłanów i świeckich skierowaną do wszystkich parafii zarówno tych z funkcjonującymi już radami parafialnymi, jak i tych, w których rady jeszcze nie funkcjonują. Jest to system wypracowany i aktualnie praktykowany na terenie kilku parafii w archidiecezji poznańskiej. Opisana tu metoda jest owocem współpracy kapłanów i świeckich dla których parafia jest centrum życia, punktem odniesienia we wspólnej drodze do Boga. Jest ona również pokłosiem ponad 300 spotkań z proboszczami oraz członkami Parafialnych Rad Duszpasterskich, które odbyły się na terenie archidiecezji poznańskiej na przestrzeni prawie dwóch lat. Model ten jest zgodny z wytycznymi ze Statutu Parafialnej Rady Duszpasterskiej ustanowionego przez Arcybiskupa Metropolitę Poznańskiego Stanisława Gądeckiego z dnia 20 lutego 2007 roku.

Diakonia w PRD jest rozumiana w znaczeniu biblijnym tego terminu oraz tak, jak pojmowali ją ojcowie Soboru Watykańskiego II. Dla nich diakonia to wszelka służba w Kościele na wzór Chrystusa Sługi, który przyszedł, „aby służyć i oddać duszę swoją na okup za wielu” (Mk 10, 45, zob. KDK 1; 3; 5). Mianem diakonii, czyli posługiwania/służby, ojcowie Soboru określają urząd biskupów (KK 24, DB 16), kapłanów (DK 1), diakonów (KK 29), a także sposób posługiwania seminarzystów (DFK 4; 9), zakonników (KK 46), świeckich w ogóle (KK 36; 40; 42; DA 29), a chrześcijańskich małżeństw i rodzin w szczególności (DA 11).

Parafia jako cała wspólnota jest powołana, aby realizować misję prorocka, kapłańską i królewską Chrystusa. Funkcję prorocką parafianin może realizować będąc prawdziwym i autentycznym członkiem wspólnoty parafialnej tzn. świadcząc słowem i czynem o Chrystusie; misję kapłańską – uczestnicząc w pełni w życiu liturgicznym parafii; misję królewską natomiast, będąc czynnie zaangażowanym w działalności parafii. Idąc za myślą ojców Vaticanum Secundum, parafia jest miejscem służby wszystkich ochrzczonych wypełniających funkcję królewską Chrystusa – czyli służbę miłości wobec wspólnoty. Wszyscy jesteśmy powołani do świadczenia miłości Bogu i ludziom poprzez dawanie siebie w ofierze drugim, co powinno być szczególnie widoczne w życiu wspólnoty parafialnej, która jest wspólnotą sióstr i braci w Chrystusie. Zarówno świeccy jak i kapłani mogą służyć parafii przez zaangażowanie się w różnorakie przedsięwzięcia, zadania, grupy. Nikt nie powinien pozostać biernym konsumentem. Diakonijny model PRD stanowi propozycję wspólnej drogi jaką ma przejść wspólnota parafialna realizując funkcje prorocką, kapłańską i królewską Chrystusa.

 

Zasady Diakonijnego Modelu Rady Duszpasterskiej

Doświadczenie wielu parafii pokazuje, że bez zorganizowanego systemu diakonii reprezentowanych w PRD większość przedsięwzięć rady na terenie parafii jest doraźna, nieskoordynowana i niejako spontaniczna; cechują się one charakterystycznym przebiegiem: dostrzeżenie problemu a następnie szukanie ad hoc rozwiązania oraz osób które doradzą rozwiązanie. Najczęściej tego typu Rada ma charakter zadaniowy.

Alternatywą jest przekształcenie dotychczasowych inicjatyw/grup istniejących w parafii w diakonie parafialne (pełniących służby wobec parafii), a poprzez owe służby uzupełniających się i wzajemnie znających swe talenty. Tego rodzaju radzie łatwiej jest planować wydarzenia z życia parafii długofalowo a nade wszystko z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym a także dokonywać świadomego doboru osób do odpowiednich zadań. PRD dostrzegając i identyfikując różnorakie problemy parafii oraz będąc świadoma gradacji problemów zaprasza do diakonii kolejne osoby mogące swoją wiedzą i doświadczeniem długofalowo służyć parafii – unikając nadmiernego obciążania osób już zaangażowanych. PRD ma stanowić swoiste centrum dowodzenia, które obejmuje całą parafię pod kątem różnych aktywności parafialnych oraz potrzeb duchowych.

Proponujemy diakonijny model PRD wg poniższych zasad:

1. PRD jako wspólnota wspólnot (cel: pełny obraz rzeczywistości parafii)

W PRD są reprezentowane wszystkie inicjatywy/wspólnoty obecne w parafii. Sprzyja to transparentności grup parafialnych i umożliwia wgląd księdza proboszcza w działania i rytm danej grupy. Znajomość przez wspomniane grupy swych wzajemnych doświadczeń oraz kompetencji jest z kolei pomocne przy podejmowaniu służby w ramach diakonii oraz w rozwiązywaniu problemów parafii.

2. Podział zadań na diakonie (cel: czytelne przestrzenie)

Celem jest podział życia parafialnego na czytelne przestrzenie, którymi zajmują się określone służby (diakonie). Wszystkie parafialne zadania są wykonywane w konkretnych diakoniach.

3. Każdy członek PRD jest w diakonii ! (cel: współodpowiedzialność i realizacja)

Wszystkie osoby działające w PRD służą aktywnie w jakiejś diakonii, odpowiadając za dany element życia parafialnego. Nie są oni jedynie doradcami, krytykami lub pomysłodawcami. To właśnie wzięcie odpowiedzialności za konkretny obszar sprzyja tworzeniu atmosfery wspólnej pracy na rzecz parafii, podążania we wspólnym kierunku do Boga i uniknięciu subiektywnego rozliczania działań odpowiedzialnego za parafię. Taki układ diametralnie zmienia wzajemne relacje w PRD, ponieważ ciężar prac oraz odpowiedzialności nie spoczywa jedynie na osobie proboszcza ale na wszystkich osobach zaangażowanych w PRD, gdyż poszczególni członkowie PRD odpowiadają za dany rodzaj służby w parafii i zdają relację z postępów prac oraz napotkanych trudności. Istnieje możliwość obecności członka PRD w więcej niż jednej diakonii.

4. Minimum 2 lub 3 osoby w każdej diakonii PRD (cel: wzajemne wsparcie i zabezpieczenie)

Celem jest zastępowalność osób z diakonii w razie choroby lub nieobecności. Wspólna służba kilku osób, wiedza i znajomość posług umożliwiają kontynuowanie służby parafii w sytuacjach nadzwyczajnych. Należy przyjąć, że służba w diakonii nie jest dożywotnią ale na nie mniej niż 1 rok.

5. Wybór ludzi Bożego Ducha oraz stała formacja (cel: uczeń lepszym świadkiem)

Niezwykle istotne dla funkcjonowania PRD jest właściwy dobór osób, które mogą o sobie powiedzieć że doświadczyły łaski Bożej i można w nich dojrzeć przejawy Bożego Ducha oraz mądrości (Dz 6.1-3) Za dalszą formację osób aktywnych w PRD jest odpowiedzialny ksiądz proboszcz. Dobiera i proponuje dedykowany dla nich sposób formacji, który będzie im pozwalał rozwijać się w służbie parafii. Celem tej formacji jest przygotowanie i stały rozwój członków PRD zarówno do lepszego składania świadectwa wobec innych parafian, jak i do zapraszania ich do aktywnego uczestnictwa w życiu parafii (jest to de facto wypełnianie nakazu Chrystusa, aby „czynić z innych uczniów”, por. Mt 28, 19a i Mk 16, 15). Wspomniane „czynienie uczniów” ma dwojaki cel: wzajemne poznanie się parafian (zbudowanie relacji, przełamanie stereotypów) oraz dostosowanie działań duszpasterskich księdza proboszcza do potrzeb ludzi, którzy zostali ożywieni poprzez przemiany zachodzące w parafii.

6. Wybór koordynatorów diakonii (cel: wsparcie organizacji diakonii)

W przypadku gdy w danej diakonii służy więcej niż 2 osoby należy powołać koordynatora diakonii, który ją reprezentuje wobec księdza proboszcza oraz koordynuje pracę całego zespołu.

7. Pro aktywna postawa osób z PRD (cel: nowe osoby w diakoniach)

Każdy człowiek posiada swoje charyzmaty oraz talenty. Zadaniem członków PRD jest poszukiwać oraz włączać nowe osoby w aktywną służbę dla wspólnoty parafialnej. To buduje jedność, więzi, poczucie bycia potrzebnym oraz sens istnienia wspólnoty, a w ten właśnie sposób poprzez parafię realizuje się rzeczywiste Królestwo Boże.

 

Droga ku nowej PRD wg modelu diakonijnego

(przekształcenie istniejącej już PRD realizowane jest od II etapu, pkt. 2)

 

Stała aktywność modlitewna parafian oraz msze święte w ich intencji odprawiane przez księdza proboszcza, czynią każdą parafię gotową do powołania PRD w każdym momencie jej funkcjonowania. Jako drogę dojścia do powołania diakonii proponujemy, aby w pierwszym etapie powoływania PRD parafianie wraz proboszczem podjęli dodatkowe działania (pkt. 3 do 6)

Modlitwa – Diakonie – Plan Duszpasterski

Etap pierwszy:

1. Modlitwa księdza proboszcza - o ożywienie duchowe parafii, od której wszystko się zaczyna. Wszelkie działania są otoczone modlitwą i w niej zakorzenione oraz nią „się kończą”, w myśl słów „Beze Mnie nic nie możecie uczynić” (J 15, 5b)

2. Msze Święte - sprawowane w intencji odnowienia duchowego parafii minimum jeden raz w miesiącu.

Dodatkowe działania:

3. Adoracja – przylgnięcie do Jezusa Eucharystycznego, aby usłyszeć co On chce księdzu proboszczowi i parafianom powiedzieć, ponieważ Słowo Boże mówi „Przystąpcie bliżej do Boga, to i On zbliży się do was” (Jk 4, 8a)

4. „Deszcz Słowa Bożego” - ma na celu poruszanie serc parafian, ponieważ „żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne” (Hbr 4, 12a). „Deszcz Słowa Bożego” to obrazki wydane na znakomitej jakości papierze, zawierające cytat z Nowego Testamentu objaśniony komentarzem opracowanym przez wydawnictwo Edycja św. Pawła. Umożliwiają one wielokrotne rozważanie Słowa Bożego w czasie dnia.

5. Grupa pokutna - 18 osób, które modlą się codziennie w intencji odbudowy duchowej parafii, ofiarowując przy tym post oraz Komunię Świętą w tej intencji, a także składają jałmużnę.

6. Grupa Oremus - zdeklarowanych na liście osób, które 10 minut dziennie modlą się o odnowienie duchowe parafii. Forma oraz czas modlitwy są dowolne.

 

Etap drugi:

1. Ogłoszenie. Ksiądz proboszcz ogłasza, że zaprasza wszystkich chętnych, w których sercu Bóg złożył pragnienie uczestniczenia w życiu i rozwoju duchowym parafii na spotkanie kandydatów do PRD. Termin tego spotkania podaje w ogłoszeniach parafialnych z dwu-trzytygodniowym wyprzedzeniem.

2. Prezentacja modelu diakonii. Na spotkaniu organizacyjnym PRD ksiądz proboszcz podaje informacje o diakoniach jako systemie organizacyjnym w parafii, wraz z informacją jakie diakonie chciałby aktywować w swojej parafii. Jest to również zaproszenie by wszyscy osobiście modlili się przez nadchodzące 2-4 tygodnie, by Bóg pokazał im do jakiej diakonii ich zaprasza wlewając w ich serca pragnienie służby w niej.

3. Konsultacje. Po wspomnianych 2-4 tygodniach (lub na następnym spotkaniu PRD) następują konsultacje z księdzem proboszczem, w jakiej diakonii i czym dana osoba chciałaby służyć parafii.

4. Rozpoczęcie prac PRD. Po zakończeniu konsultacji, czyli po okresie około miesiąca, następuje pierwsze spotkanie robocze PRD celem prezentacji i zapoznania się osób mających pracować w poszczególnych zespołach/diakoniach. W trakcie tego spotkania PRD określa ogólny zarys prac w ramach poszczególnych diakonii oraz sposoby realizacji tych celów.

Etap trzeci:

1. Stałe spotkania. PRD spotyka się z księdzem proboszczem co 1-2-3 miesiące, by omówić najważniejsze cele w funkcjonowaniu parafii lub diakonii oraz znaleźć sposoby ich realizacji. Jest to nie tylko czas na poruszenie tematów technicznych, ale również na wspólną modlitwę i formację.

2. Wyjazd rady/rekolekcje. Po okresie 12-18 miesięcy można zrealizować wyjazd PRD na wspólne rekolekcje. Jest to czas na zaprezentowanie pracy wszystkich diakonii, podsumowanie wspólnej pracy rocznej oraz ustalenie planów na kolejny rok, w tym określenie nowych przestrzeni w ramach funkcjonowania parafii, które jeszcze nie są objęte pracami diakonii, a którymi należałoby się zająć. Przedstawiane są ponadto trudności dostrzegane w służbie poszczególnych diakonii oraz ewentualne nierozwiązane dotąd problemy.

 

 

Proponujemy diakonie PRD w poniższych obszarach:

 

1. Modlitwy – Żywy Różaniec, Apostolstwo Dobrej Śmierci, Brewiarzowa, Grupa Pokutna, Służba Liturgiczna, Modlitwa za Kapłanów, Adopcja Dziecka Poczętego, SMS-owa Grupa Modlitewna, Inne

2. Muzyki - schole dziecięce, młodzieżowe, dorosłych, chóry

3. Wsparcia najuboższych – Caritas parafialny, szkolny Caritas, poradnie rodzinne i psychologiczne, świetlice socjoterapeutyczne

4. Wspólnoty - Neokatechumenat, Oaza Rodzin, KSM, grupy kobiece, męskie, małżeńskie, młodzieżowe, klub Seniora, Kręgi Biblijne

5. Inne propozycje diakonii:

- Biblioteka, Kino, Pielgrzymki, gazeta parafialna, tablica/gablota, www/newsletter

- Wydarzenia Specjalne (np. organizacja odpustów, festynów parafialnych, rekolekcje, itp)

- Inicjatywy społeczne (współpraca z ogólnokrajowymi akcjami, np. Prolife, itp.)

- Ewangelizacja (głoszenie Dobrej Nowiny tym, którzy jeszcze jej nie poznali – wyjście do domów, ośrodków, organizacja rekolekcji wyjazdowych, msza i modlitwa uzdrowienia)

- Katecheza (wszystkie osoby które prowadzą nauczanie, np. katecheci, katechiści)

 

Bibliografia:

 

• Dyrektorium o posłudze i życiu kapłanów, 1994

• Kapłan - głosiciel słowa, szafarz sakramentów i przewodnik wspólnoty w drodze do Trzeciego Tysiąclecia chrześcijaństwa , 1999

• Kapłan – Pasterz i przewodnik wspólnoty parafialnej – Instrukcja, 2002

• O współpracy wiernych świeckich w ministerialnej posłudze kapłanów – Instrukcja, 1997

• Statut Parafialnej Rady Duszpasterskiej, Poznań 2007

• Sobór Watykański II – Dokumenty, 2002

• Pisma, t. 1: Traktaty: m.in. O jedności Kościoła, O upadłych, O modlitwie Pańskiej, O śmiertelności, J. Czuj (przekład i oprac.), Pisma Ojców Kościoła 19, Poznań 1937

• Biblia Tysiąclecia - Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, 2002